اما مسئله ساماندهی، مدیریت و در نهایت کنترل این جمعیت موضوعی ضروری است زیرا دشمن برای بر هم زدن وحدت ملت‌ها، همواره به دنبال سوءاستفاده از این دست مسائل بوده است.

اولاً باید به اتباع خارجی به عنوان سفیران فرهنگی نگاه کرد. این افراد از بیم ناامنی و احتمال رفتارهای سلبی و دفعی دولت طالبان 
بار سفر بسته و به ایران مهاجرت کرده‌اند تا شاید شرایط بهتری را تجربه کنند. در این شرایط مواجهه صحیح ما موجب تقویت دوستی‌ها و همبستگی دو ملت خواهد شد.

با مراجعه به تاریخ می‌توانیم به تجربه موفق دوستی ملت ایران و عراق در زمان اخراج و تبعید شهروندان شیعه عراق توسط حزب بعث اشاره کنیم که این جمعیت به ایران آمدند و پس از اسکان در اردوگاه‌ها با استقبال و همیاری‌های مردم روزگاری میهمان ما بودند. البته تجربه موفق‌تر آنجاست که پس از یک دوره شهروندان عراقی که به ایران پناه آورده بودند با خاطره‌ای خوش به خاک خود برگشتند و زمینه‌ساز توسعه روابط معنوی دو ملت را فراهم آوردند.

در خصوص اتباع کشور دوست و همجوار افغانستان نیز باید شاهد مؤلفه‌های رشد دوستی‌ و همدلی میان دو ملت باشیم تا این (سفیران فرهنگی) پس از بازگشت به کشورشان روابط دو ملت را قوام بخشند. نکته‌ دیگری که باید به آن اشاره کرد مسئله تأمین زیرساخت‌های اساسی خدمات و شناسایی این افراد است تا نظارت را برای دولت ایران آسان‌تر کند و زیست مهاجران هم تسهیل شود. سازمان ملل باید به عنوان مرجع رسیدگی و حمایت از مهاجران نسبت به حقوق مادی و معنوی ملت ایران و حمایت از نهادهای متولی پاسخگو باشد.

نقش رسانه‌ها در شفاف‌سازی حقایق خدمات ارائه شده توسط دولت و مردم ایران اسلامی به اتباع افغانستانی بسیار مهم است. با این اوصاف اما رسانه‌های معاند نشان داده‌اند در گام نخست به دنبال افزایش فرار جمعیت از افغانستان به کشورهای همجوار با هدف استمرار ناامنی روانی در این کشور هستند. در وهله‌ دوم به دنبال ایجاد یأس و ناامیدی در شهروندان افغانستانی بوده تا هیچ گاه کشورشان رنگ وحدت را به چشم نبیند.

نکته دیگر اینکه رسانه‌های معاند به دنبال آن هستند که با دروغ‌پردازی و نشر خبرهای کژآگاه‌ساز تقابل و تفرقه میان ملت‌های منطقه را دامن بزنند. به تازگی رسانه‌های معاند با شبهه‌افکنی می‌خواهند اتباع خارجی به ویژه تبعه‌های افغانستان را به عنوان یک تهدید برای امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران جلوه دهند. مثلاً برخی گروه‌ها و کانال‌های مجازی با انتشار برخی تصاویر از حضور اتباع خارجی در برخی میادین و مراکز تفریحی، به دنبال تصویرسازی تهدیدانگارانه از شهروندان غیرایرانی در ذهن مخاطبان بومی هستند.

حال آنکه جمهوری اسلامی ایران با تدابیر مختلف اعم از ساماندهی، سرشماری، کنترل و تفاهم با دولت فعلی افغانستان مسئله حمایت حقوق بشری و بازگشت برخی گروه‌های اتباع به این کشور را در دستور کار قرار داده است و البته تدابیر خاص حفظ امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران را نیز در نظر دارد. نکته دیگر آنکه بخش قابل توجهی از اتباع افغانستانی که امروز در ایران اسلامی تردد دارند به دنبال ظرفیت‌های کریدور و سرمایه‌گذاری اقتصادی به کشور ما هستند یا اقامت‌های اقتصادی- تجاری و تحصیلی را از طریق قانونی و با اسناد و مدارک معتبر دریافت کرده‌اند. جان کلام آنکه ملت ایران و افغانستان علاقه‌ و دوستی دیرینه‌ای دارند که دشمن به دنبال تضعیف آن است.

با این اوصاف باید با دیپلماسی و برنامه‌ریزی دقیق در آینده زیرساخت‌های لازم برای مراجعت این اتباع به کشورشان فراهم شود و در نهایت دولت طالبان نیز باید تعهد بدهد نسبت به تأمین امنیت جانی و مالی این مهاجران کوتاهی نکند. همچنین در بازه‌ زمانی فعلی توصیه می‌شود طرف افغانستانی از ورود بیشتر مهاجران غیرمجاز به خاک ایران اسلامی جلوگیری کند.